Παρασκευή 21 Ιουνίου 2013

Κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία: παρουσιάζεται διαφορετικά!

Κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία: παρουσιάζεται διαφορετικά!

Όταν ορίζουμε την κατάθλιψη, και συγκεκριμένα το μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο, τα στοιχεία της κλινικής εικόνας που κυριαρχούν είναι η καταθλιπτική ψυχική διάθεση που κυριαρχεί τις περισσότερες ώρες της ημέρας, οι διαταραχές του ύπνου και της όρεξης, τα αισθήματα ενοχής και ανικανότητας, η αδυναμία να αντλήσει κάποια ευχαρίστηση από ερεθίσματα και γεγονότα της καθημερινότητας, η απώλεια της ενεργητικότητας και η κόπωση, η πτωχή νοητική συγκέντρωση και τέλος οι σκέψεις και οι ιδέες για το ότι η ζωή δεν έχει καμία αξία και ο θάνατος θα είναι μια ανακούφιση.
Ισχύουν όμως όλα τα παραπάνω για όλους τους ανθρώπους σε όλες τις ηλικίες;  Από την κλινική μας εμπειρία γνωρίζουμε ότι στην τρίτη ηλικία τα πράγματα είναι διαφορετικά - ούτε το καταθλιπτικό συναίσθημα εκφράζεται εύκολα, ούτε η σεξουαλική διάθεση και λειτουργικότητα μπορούν να χρησιμεύσουν ως δείκτες, ενώ υποψιαζόμαστε τα καταθλιπτικά άτομα της τρίτης ηλικίας από το πόσο και με ποιόν τρόπο μας παραπονιούνται για ζητήματα σωματικής υγείας.
Η κατάθλιψη στην τρίτης ηλικίας είναι μια ψυχική διαταραχή δυστυχώς συνηθισμένη.  Συχνά η μακροπρόθεσμη πρόγνωση είναι πτωχή, ενώ σε αυτές τις ηλικίες παρουσιάζει μια χρόνια πορεία και μεγαλύτερο ποσοστό υποτροπών συγκριτικά με τις νεώτερες.  Σαν να μην έφτανε αυτό, η κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία οδηγεί σε περισσότερα παθολογικά προβλήματα (π.χ. γνωσιακή έκπτωση και νοσήματα του καρδιαγγειακού) και σε μεγάλη θνησιμότητα.  Φαίνεται ότι η κλινική εικόνα της διαταραχής έχει πολλά διαφορετικά στοιχεία στην τρίτη ηλικία σε σχέση με τις υπόλοιπες.  Τι μπορεί να φταίει;  Μπορεί η αλληλεπικάλυψη των σωματικών συμπτωμάτων της κατάθλιψης με παθολογικά νοσήματα στις μεγάλες ηλικίες, μπορεί και οι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες - όπως το ότι η γενιά αυτή δεν είχε μάθει να παραπονιέται για το καταθλιπτικό τους συναίσθημα.  Σε αυτήν την εικόνα μπορούν να συμβάλλουν βιολογικοί και ψυχολογικοί παράγοντες που συσχετίζονται με την ηλικία.
Τι ισχύει λοιπόν; 
Μια ομάδα Ψυχιάτρων από το Πανεπιστήμιο του Λέυντεν στην Ολλανδία αξιολόγησε έντεκα κλινικές μελέτες και μελέτησε σε αυτές την σχέση της ηλικίας των πασχόντων από κατάθλιψη με τις τιμές της Κλίμακας για την Κατάθλιψη του Hamilton.  Επιβεβαιώθηκε έτσι ότι στην τρίτη ηλικία η κλινική εικόνα της κατάθλιψης δεν κυριαρχείται τόσο από τα αισθήματα ενοχής και την καταθλιπτική διάθεση, αλλά από τα συχνά παράπονα για διάφορες αρρώστιες των οποίων η ύπαρξη δεν αποδεικνύεται ποτέ, τα παράπονα για διάφορα συμπτώματα είτε γενικότερα σωματικά είτε ειδικότερα γαστρεντερικά, και την ανησυχία τους.  Τονίζεται λοιπόν ότι η μείζονα καταθλιπτική διαταραχή στην τρίτη ηλικία έχει ως κύρια στοιχεία τα σωματικά συμπτώματα, σε αντίθεση με τις άλλες ηλικίες όπου το καταθλιπτικό συναίσθημα, τα αισθήματα ενοχής και η μειωμένη σεξουαλική διάθεση έχουν σαφώς μεγαλύτερο ρόλο.
Πηγή: The British Journal of Psychiatry, 2012; 200: 275-281.